1. IMO алт ба хүмүүсийн үнэлэмж
Монгол улс Олон Улсын Математикийн Олимпиадаас (IMO) 2 даxь алтан медалиа авч. Өглөө Твиттер уншиж байгаад "булчингаараа алт авахаар Монголд бөөн юм болоод, харин тархиараа алт авахаар яах бол?" гэсэн пост уншаад, "Нээрээ яах бол?" гэж бодогдсон шүү. Амжилт гаргаж байгаа бол аль алиныг нь л сайшаах хэрэгтэй байх.
Мэдээж спорт, эрдэм ном шал 2 өөр зүйл болохоор харьцуулах утгагүй байх л даа. Аль нэгийг нь сайн эсвэл муу гэх гэсэнгүй. Эрүүл мэнд ч, мэдлэг ч хүнд хэрэгтэй. Спорт харахад илүү ойлгомжтой, олон хүнд сонирхолтой санагддаг болохоор Олимп, Дэлхийн уралдаануудад үзүүлж буй амжилт илүү олон хүний сонирхлыг татах нь аргагүй. Ялалтын мөч ч хүн бүрийн л баярт мөч. Харин олимпиадын бодлогыг уншаад ойлгох ч хүн цөөхөн болохоор олонхийн анхаарлын төвөөс гадуур байх нь ч бас яалт ч гүй зүйл байх.
Асуудал юунд байна вэ гэхээр, улстөрчид олон энгийн хүмүүст ойр байдаг тэр ялалтын агшныг л ашиглаж өөрсдийнхөө PR давхар хийхээс өөр сонирхолгүйд байгаа юм. (08 оны Бээжингийн олимпийн үеийн Ерөнхий сайд шиг)... Уул нь боловсрол мэдлэг чухал гэдэг үнэлэмжийг ч бас ард иргэддээ суулгаж өгөхөөө мартахгүй байвал урт хугацаанд улсдаа, нийгэмдээ муугүй хувь нэмэр оруулах боломжтой байх. IMO-алт гэдэг яг л тийм боломж.
2. IMO ба Монгол
Ер нь математик, IMO-той амьдралаа холбож ирээгүй над шиг олонхи хүмүүсийн хувьд IMO-ийн талаар сайн мэдэхгүй байх. Миний хувьд, 10 жилд тооны хичээлд дуртай байсан ч гүнзгийрүүлж сонирхоогүй, тийм орчинд ч байгаагүй болохоор IMO-ийн талаар мэддэггүй байсан. Анх их сургуульд орж байж л тоо сонирхдог найзуудын ярианаас бага зэрэг ойлголт авч, бага ангид байхад нэг ах гадаадаас тооны алтан медаль авч гээд телевизээр гарч байсны учрыг ойлгож байв. Дараа нь Японд ирээд л жинхэнэ оролцож, амжилт гаргасан хүмүүстэй нь цуг сурч, нөхөрлөх боломж гарч, IMO-ийн талаар нэлээд сонссон зүйлтэй болсон гэх үү дээ.
Сонссон, үзсэн, уншсан зүйлсээ эмхэтгээд доорхи мэдээллийг магадгүй над шиг мэддэггүй хүн байвал хүргэе гэж бодлоо.
a. Монголын тухай:
Анх 1964 онд оролцож, хүрэл медалиар гараагаа эхэлсэн. Түүнээс хойш:
Алт: 2 (1997, 2012)
Мөнгө: 19
Хүрэл: 46
Хүндэт өргөмжлөл: 39
Багийн хамгийн дээд ранк: 19* (2004, нийт 85 улс)
( Source: IMO Official http://www.imo-official.org/country_individual_r.aspx?code=MNG )
*Хальт гайхуулахад, манай найзуудын 2004 оны Грект гаргасан амжилт нь Монголыг 19-т жагсаасан ;)
Монгол улс: Xүн амын тоогоороо дэлхийд 135 -т жагсдаг (2011)
1 хүнд ноогдох GDP-ээрээ дэлхийд 157-т жагсдаг (2011, PPP)
Бээжингийн Олимпийн Ранк: 31
Уул нь Монгол цөөхөн хүнтэй, мөнгө санхүү хомс гэхэд дэлхийд шилдэг нь байж болох иймэрхүү потенциальтай залуу хүмүүсийг олон бэлдэж гаргаж чаддаг. Харин тэдгээр потенциалаа эргээд ашиглах боломжийг бүрдүүлэх тал дээр..?
Хэчнээн олон Эйнштэйн потенциалаа нээх, ашиглах боломж байхгүйгээс болж хонь хариулсаар насыг илээсээр ирсэн бол...
3. IMO-ийн тухай товч:
Их дээд сургуульд ороогүй, 20 хүртэлх насны залуусын дунд зохиогддог олон улсын математикикийн олимпиад. Жил бүр ойролцоогоор 100-аад орноос, шилдэг 6 залуу математикчдаас бүрдсэн баг оролцдог. Оролцогчид тус бүр 7 онооны нийт 6 бодлогон дээр 2 өдөр, өдөрт 4.5 цаг өрсөлддөг. Анх
1959 оноос Зөвлөлтийн системийн орнуудын хүрээнд зохиогддог байж байгаад сүүлдээ бусад орнуудыг ч хамруулан, Дэлхий дахинд зохиогддог болсон.
Шагнал өгөхдөө, оролцогчдыг хувийн дүнгээр нь жагсаан, ойролцоогоор эхний 50%-ээс 1:2:3 харьцаатайгаар алт, мөнгө, хүрэл медалиудыг тус тус олгодог. Медаль авахад мэдээж авъяас, багш, бэлтгэлээс гадна тухайн жилийн бодлогын онцлог (оролцогчийн сайн чаддаг салбарын бодлого байх эсэх), нийт оролцогчдын бодолтын байдал зэрэг нь нөлөөтэй болохоор аз нэлээд чухал гэгддэг. Түүнчлэн онцгой уран аргаар бодлого бодсон тохиолдолд тусгай шагнал, мөн 1 бүтэн бодлого бодсон тохиолдолд хүндэт өргөмжлөл олгодог. Үе үеийн олон нэртэй математикч, эрдэмтэд IMO-оос төрсөн байдаг.
Амжилттай орнууд:
ИМО-д хамгийн амжилттай оролцдог орнуудад нийтлэг ажиглагддаг зүйл нь математикийг бараг тахин шүтдэг соёл. Жишээ нь UK эдийн засгийн хүч, хүн ам, хөгжилтэйгээ харьцуулахад IMO-дахь багийн амжилт нь нэлээд чамлахаар ( 2012 ранк 22). Үүнд нөлөөлдөг зүйл нь UK-д математик сайн чаддаг байх нь cool зүйл биш, эсрэгээрээ хүүхдүүд geek энэ тэрээр нь дууддаг.
Харин үүнтэй эсрэгээр, санхүү мөнгөний гачаалалтай ч математикийг үнэлдэг соёлтой Орос, хуучин Зөвлөлтийг дагасан Болгар, Румын, Унгар, Вьетнам зэрэг орнуудаас сайн оролцогчид нэлээн байдаг. (Монгол ч бас Оросоос хаа очиж нэг сайн зүйл сурсан нь математик байх.)
Байнга топ 1-2т байдаг Хятад болохоор тусгай олимпиадын сургуулиудтай, тэндээсээ улсынхаа багт сонгогдох нь IMO-д амжилт гаргахаасаа хэцүү гэгддэг. IMO-д оччихоод алт авахгүй л бол багийнхан нь шоолдог гэж байгаа.
Америкийн хувьд сайн толгойнуудыг бэлдэж ч чаддаг, худалдаж авч ч чаддаг болохоор бас л тогтмол топ 2-5д байдаг.
Source: http://topdocumentaryfilms.com/beautiful-young-minds/
(2006 оны UK багийн ИМО-д оролцох багийн сонгон шалгаруулалт, олимпиадын бэлтгэлийн тухай хийсэн documentary дээрх ярилцлагуудаас ).
IMO- рекордууд:
1. Хувийн:
Хамгийн олон алт: 4 удаа:
Reid Barton(USA), Teodor von Burg(SRB), Christian Reiher(GER), Lisa Sauermann (GER)
Хамгийн залуу алт: 13 нас Terence Tao (Australia)
Хамгийн залуу медаль: 10 нас Terence Tao (Australia)
Бүтэн бодолт (42 оноо): 3 удаа Ciprian Manolescu (Romania)
Хамгийн залуу бүтэн бодолт: 14 нас Noam Elkies (USA)
2. Багийн:
Хамгийн олон багаараа (6 оролцогч бүгд) алт:
China: 11 удаа
Russia: 2 удаа
United States: 2 удаа
Bulgaria: 1 удаа
Багаараа бүтэн бодолт:
United States 1994
No comments:
Post a Comment